89… klasa z najlepszym widokiem!

Piękno tej Ziemi skłania mnie do wołania o jej zachowanie dla przyszłych pokoleń.

Jan Paweł II

Ten widok wywołuje łzy wzruszenia.
Planeta robi ogromne wrażenie, jest przepiękna!
Patrząc na nią, uświadamiamy sobie także, jak krucha jest nasza egzystencja na Ziemi.

astronauta Jean-François Clervoy

89… klasa z najlepszym widokiem!

Przed laty jeden z Pulsarowiczów powiedział o Kole Astronomicznym, działającym w Zespole Szkół Zawodowych Nr 1 i II Liceum Ogólnokształcącym od blisko 28 lat, że  Pulsar to miejsce na dobre wydarzenie. Ktoś inny wyraził się poetycko, określając Pulsara włodawskim skrawkiem nieba. Obecnie o miejscu, gdzie Członkowie Koła się spotykają, czyli o sali 89, można mówić, że to Klasa z najlepszym widokiem… Bo widokiem kosmicznym na Ziemię. W stwierdzeniu tym nie ma wielkiej przesady, ponieważ od ośmiu lat uczniowie z Włodawy i okolic, podobnie jak tysiące ich rówieśników z całego świata, uczestniczą w  amerykańskim programie Sally Ride EarthKAM@Space Camp, wspieranym przez NASA. Na czym polega ów projekt? Otóż za pomocą kamery umieszczonej na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej (ISS) orbitującej na wysokości ok. 400 km fotografowana jest powierzchnia Ziemi.

W listopadzie 2023 roku minęło dokładnie osiem lat od czasu, kiedy to w 2015 roku Pulsar wziął udział w 50. Misji EarthKAMu. Inicjatywa narodziła się po tym, jak opiekun Koła natrafił na komunikat w serwisie Nauka w Polsce PAP autorstwa prof. Lecha Mankiewicza z Centrum Fizyki Teoretycznej PAN w Warszawie, zachęcający do udziału w tym projekcie. Kto mógł przypuszczać w tamtym momencie, że to pierwsze działanie przerodzi się w coś trwałego i systematycznego oraz zaowocuje licznymi spektakularnymi przedsięwzięciami uczniów, znacznie wykraczającymi poza związane stricte z podstawowym założeniem. Do chwili obecnej wzięliśmy udział we wszystkich kolejnych 38 misjach, w których uczestniczyło ponad 650 uczniów i wykonaliśmy niebagatelne 6714 fotografii naszej planety. Od pierwszej Misji, wraz z otrzymanymi zdjęciami, zachwyciliśmy się wyjątkową urodą naszej Ziemi widzianej z Kosmosu. Ten zachwyt towarzyszy nam nieustannie i dzielimy się nim, jak tylko możemy i potrafimy. Już w grudniu 2015 roku powstała strona internetowa traktująca o naszym udziale w projekcie EarthKAM. 

Tuż po tym pojawiły się liczne artykuły w lokalnych mediach. Prezentowaliśmy i promowaliśmy zdjęcia uzyskiwane w kolejnych misjach, tworząc plakaty i szkolne gazetki. 

Po czterech udanych Misjach otrzymaliśmy ponad setkę wyjątkowo pięknych zdjęć naszej planety i zaczęliśmy marzyć o stworzeniu wystawy, takiej z prawdziwego zdarzenia, podczas której moglibyśmy zaprezentować nasze działania szerszemu gronu odbiorców. Kiedy uzyskano potrzebne środki, demokratycznie wybraliśmy 33 najlepsze fotografie. 

Dodatkowo nawiązaliśmy współpracę z Miejską Biblioteką Publiczną we Włodawie (bez tej instytucji byłoby to absolutnie niemożliwe), gdzie mogliśmy po raz pierwszy zaprezentować wyniki naszej pracy. I stało się! 28 października 2016 r. w siedzibie Miejskiej Biblioteki Publicznej we Włodawie odbyło się otwarcie wystawy Ziemia z Kosmosu. 

Ekspozycja obejmowała ponad 30 plansz wybranych fotografii wydrukowanych w dużym formacie oraz kilkadziesiąt zdjęć w wersji cyfrowej. 

Gościem specjalnym spotkania był dr Andrzej Kotarba z Zespołu Obserwacji Ziemi w Centrum Badań Kosmicznych PAN, który wygłosił wykład pt. Nie tylko obrazki, czyli co nam dają satelitarne obserwacje Ziemi pokazujący, że obrazy satelitarne niosą ze sobą konkretne informacje i bardzo często – zupełnie nieświadomie – wykorzystujemy te dane w naszym codziennym życiu. 

Również w październiku, na krótko, wystawa Ziemia z Kosmosu zagościła  podczas Potrójnego Jubileuszu Zespołu Szkół Zawodowych nr 1 i II Liceum Ogólnokształcącego we Włodawie.

Jej organizacja, niepowtarzalny charakter, a także grono wspaniałych gości na wernisażu – również ze świata naukowego – odbiły się szerokim echem. Wydarzenie stało się pretekstem do powstania reportażu pt. Kropka bladego światła Czesławy Borowik z Polskiego Radia Lublin, który został wyemitowany 5 listopada 2016 r. w Kalejdoskopie Regionalnym – cyklicznej audycji Radia Lublin. Prócz członków Koła wraz opiekunem wzięli w niej udział prof. dr hab. Longin Gładyszewski oraz prof. dr hab. Stanisław Hałas z IF UMCS w Lublinie, dr Krzysztof Małecki, sekretarz Urzędu Miasta we Włodawie i Eugeniusz Pelak, Lubelski Wicekurator Oświaty. Rozmawiano wówczas m.in. o tym: Dlaczego powinniśmy wiedzieć, co dzieje się w kosmosie? W jakim sensie rozwija to uczniów? Czy wykorzystujemy potencjał młodzieży interesującej się tym, co dzieje się nad Ziemią? A także o tym, że: W kraju Mikołaja Kopernika, w szkołach nie ma przedmiotu astronomia, a tymczasem polska młodzież „sięga gwiazd” – poznaje wszechświat. 

W Tygodniku Echo Katolickie [Wydanie 45/2016 (1114)] ukazuje się obszerny artykuł Ziemia z Kosmosu – Wystawa w „Galerii na Parterze”.

Pojawił się też w Magazynie Lubelskim LAJF komunikat o wystawie pt. NASA we Włodawie. 

Otrzymaliśmy również zaproszenie do zaprezentowania naszej wystawy w Urzędowie, który (po raz czwarty) w dniach 10-13 sierpnia 2017 roku był gospodarzem oraz współorganizatorem XXI Ogólnopolskiego Zlotu Miłośników Astronomii OZMA 2017. Dzięki temu obok wykładów, prelekcji czy prezentacji multimedialnych uczestnicy Zlotu mieli możliwość zobaczyć Ziemię z kosmicznej perspektywy.

Niespełna miesiąc później, bo 25 września 2017 roku wystawa zawitała do Galerii GIL Politechniki Krakowskiej.

Tego samego dnia odbyło się również spotkanie dla młodzieży. Gościem specjalnym był Grzegorz Sęk – astronom z Młodzieżowego Obserwatorium Astronomicznego w Niepołomicach, który pokazał m.in., jak na przykładzie jednego zdjęcia prezentującego wybrane miejsce na ziemskim globie można stworzyć co najmniej kilka scenariuszy zajęć z zakresu geologii, biologii, geografii, fizyki, astronomii czy nauk społecznych. 

Wernisaż uświetnił koncert Akademickiego Chóru Politechniki Krakowskiej „Cantata” pod kierunkiem Marty Stós, którego przewodnim motywem była Ziemia. Warto zauważyć, że Galeria GIL PK to miejsce, gdzie swoje prace prezentują wybitni twórcy, w tym słynny prof. Wiktor Zin. Patronami medialnymi krakowskiej wystawy były: największe astronomiczne czasopismo w Polsce URANIA-Postępy Astronomii  oraz FOTON – pismo dla nauczycieli i studentów fizyki oraz uczniów, wydawane przez Instytut Fizyki Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie.

W grudniu pojawiają się artykuły w Miesięczniku Politechniki Krakowskiej im. Tadeusza Kościuszki – Nasza Politechnika (Nr 12 (172) grudzień 2017) opisujące zarówno wernisaż, jak i samą wystawę.

W styczniu 2018 r. ukazuje się 138 numer czasopisma FOTON, w którym opublikowano komunikat – Wystawa „Ziemia z Kosmosu” na Politechnice Krakowskiej.

Po Krakowie przyszedł czas na Lublin, gdzie od listopada 2018 roku do lutego 2019 roku wystawę naszych zdjęć można było obejrzeć w siedzibie Urzędu Marszałkowskiego Województwa Lubelskiego.

 Informacja na ten temat znalazła się w numerze 10. Magazynu REGION+ z grudnia 2018 roku.

Równolegle do tych wszystkich wydarzeń opracowaliśmy i wydrukowaliśmy własnym staraniem album zawierający fotografie prezentowane na wystawie wraz z ich krótkim opisem.

Powstała też specjalna wirtualna wersja wystawy Ziemia z Kosmosu zamieszczona w Internecie.

Prócz tego wybraną serię zdjęć wydrukowaliśmy na drewnie, które stały się swego rodzaju pulsarowymi okolicznościowymi  upominkami.

We wrześniu 2019 r. powstaje w Młodzieżowym Obserwatorium Astronomicznym (MOA) w Niepołomicach baner promujący i podsumowujący uczestnictwo polskiej młodzieży w programie EarthKAM pt. Zdumione dzieciaki patrzą na Ziemię, na którym zamieszczono fotografię wykonaną przez Szkolne Koło Astronomiczne PULSAR. Baner ten prezentowany był na wielu ogólnopolskich konferencjach naukowych.

Warto dodać, że MOA, staraniem Grzegorza Sęka, jest niezwykle aktywnym ośrodkiem promocji programu EarthKAM w Polsce i dlatego naszą obecność w tym wydawnictwie traktujemy jako duże wyróżnienie.

W marcu 2020 r. Pulsarowicze – Dominika Sidoruk i Adam Kołkowski -  uzyskują wyróżnienie podczas Finału Wojewódzkiego Młodzieżowego Seminarium Astronomiczno-Astronautycznego w Lublinie za referat pt. Nasza przygoda z EarthKAMem. Referat był swego rodzaju syntezą dotychczasowego udziału Pulsara w programie. 

W kwietniu 2022 r. wydajemy własnym sumptem pierwszy autorski kalendarz na rok szkolny 2022/2023 Ziemia z Kosmosu.

Rok później (kwiecień 2023 rok) ukazała się druga edycja kalendarza, tym razem na rok szkolny 2023/2024 z wybranymi fotografiami z ostatnich kilku Misji. 

W maju 2023 r. powstaje druga nasza wystawa, której tytuł brzmi: Kosmiczna podróż dookoła Ziemi. Wybierając materiał fotograficzny, inspirowaliśmy się powieścią Juliusza Verne’a z 1872 roku opisującą niezwykłą podróż dookoła świata, którą odbył główny jej bohater, angielski dżentelmen, Phileas Fogg. Zajęło mu to 80 dni. Nasza wystawa jest dość osobliwą podróżą, w którą zabieramy oglądających. Mają oni możliwość wędrówki po naszym kosmicznym domu i spojrzenia nań z Kosmosu. Rozpoczynamy i kończymy ją we Włodawie, a prowadzi nas ona przez wszystkie kontynenty. Doświadczamy niedoświadczanego z ziemskiej perspektywy piękna Ziemi, objawiającego się mnogością barw oraz różnorodnością i bogactwem ukształtowania powierzchni stworzonych przez naturę i naszą – jej mieszkańców – obecność. Wystawa zorganizowana została przy współpracy z Klubem Fotograficznym RONDO działającym przy Włodawskim Domu Kultury, a jej wernisaż odbył się podczas 3. Włodawskiego Dnia Fotografii w Starej Krochmalni nad Bugiem. 

Od maja do końca grudnia 2023 roku prezentowana ona była w holu włodawskiego kina (WDK).

Zdjęcia są dostępne również w postaci wirtualnej wystawy w sieci.

1 czerwca 2023 roku gościliśmy na naszych coczwartkowych zajęciach prof. Stanisława Baja, wykładowcę Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie – wybitnego polskiego malarza. Przyczynkiem do spotkania było nasze kosmiczne fotografowanie Ziemi z pokładu Międzynarodowej Stacji Kosmicznej.

Już od pierwszych misji, w których uczestniczyliśmy, marzyliśmy o wykonaniu zdjęcia przedstawiającego nasze piękne miasto – Włodawę widzianą z Kosmosu. Gdy tylko uczestnicy kolejnych misji zauważali orbity nad Włodawą, zamawiali zdjęcia. Podobnież rzecz się miała z całą Lubelszczyzną. Niestety nie jest to zadanie łatwe. Przyczyna jest na pierwszy rzut oka dość prozaiczna. Otóż konieczna jest swoista koincydencja dwóch zdarzeń: orbita(y) nad Włodawą (lub Lubelszczyzną) oraz bezchmurne niebo w tym czasie. Skądinąd wiadomo, że jest to trudne ze względu na stosunkowo dużą liczbę dni w roku, kiedy to Polskę pokrywają chmury.

Mały przełom nastąpił w 2017 roku, gdyż jednemu z uczestników ówczesnej misji udało się wykonać zdjęcia północnej części województwa lubelskiego z fragmentem terytorium powiatu włodawskiego. Było to 10 lutego 2017, kiedy to Międzynarodowa Stacja Kosmiczna przelatywała nad północną częścią województwa lubelskiego, co zostało zarejestrowane przez sprzęt projektu EarthKAM. Wykonał on trzy zdjęcia, na których uchwycone zostały detale  tutejszego krajobrazu. Możemy na nich obserwować niemalże cały powiat radzyński, południową część powiatu bialskiego, wschodnie krańce powiatu łukowskiego oraz północne krańce powiatów lubartowskiego, parczewskiego i włodawskiego. 

Niestety nie udało się nam uchwycić Włodawy, jednakże sfotografowanie terenu, który wielu z nas zna z autopsji, jest niesamowite. Fotografię, tę na którą czekaliśmy, wykonaliśmy dopiero w roku następnym. Pierwsze zdjęcia Włodawy i okolic zostały wykonane podczas kwietniowej misji w 2018 roku, kolejne – podczas misji październikowej tego samego roku. Zdjęcie to niestety charakteryzuje się ciemnymi barwami, jednak dwa wykonane wcześniej są o wiele lepsze. Fotografie te nie tylko ukazują Włodawę i okolice, ale także widoczne są na nich jeziora: Białe, Czarne, Glinki, Wytyckie oraz Świteź, Pulemieckie i Tur na terytorium Ukrainy, no i oczywiście rzeka graniczna Bug.

Ale to nie jedyne niesamowite zdjęcia w naszej bogatej kolekcji. Kolejne pojawiły się w 2019 roku. Udało nam się zamówić zdjęcia z nietypowym kosmicznym obiektem. Był nim Japoński HTV, czyli statek transportowy dostarczający zaopatrzenie na Międzynarodową Stację Kosmiczną. Ów statek w najlepszej jakości udało się nam uchwycić na zdjęciach wykonanych nad tybetańskimi jeziorami. Podczas trwania całej misji był w trakcie zbliżania się do stacji, dzięki czemu można było go sfotografować, a zdjęcia, jakie udało się nam wykonać, są naprawdę niesamowite.

W czasie następnej misji z listopada 2019 roku pierwsze zdjęcie, które zostało zamówione, uwieczniło ramię Canadarm, wykonujące operację dokowania do stacji kolejnego pojazdu zaopatrzeniowego. Tym razem był to Cygnus NG-12, jednak pojazdu tego nie udało się uchwycić. Podczas tej misji zostały również wykonane fotografie wielkich pożarów, które nawiedziły wówczas Australię. Były one widoczne w okolicach Sydney – największego miasta Australii i Oceanii położonego nad Pacyfikiem.

Prócz tego wykonaliśmy zdjęcia trzech kosmodromów: Baikonur w Kazachstanie,  Europejskiego w Gujanie Francuskiej i Japońskiego na wyspie Tanegashima. W przyszłości planujemy także zamówić ujęcia, na których będą znajdować się kosmodromy Vandenberg w Kalifornii czy Kennedy Space Center na Florydzie. Jednak te fotograficzne zdobycze nie oznaczają końca naszych oczekiwań w tym względzie. Liczymy na to, że uda nam się wykonać jeszcze więcej równie ekscytujących zdjęć. Być może zarejestrujemy zjawisko huraganu gdzieś nad oceanem, a może wybuch wulkanu? Zawsze czekamy cierpliwie na kolejne misje. Mimo tego, że chmury wielokrotnie zasłaniały nam Włodawę i Lublin, nie poddajemy się i dalej zamawiamy zdjęcia tych rejonów z nadzieją, że kiedyś nam się to uda, gdyż, jak zwykł był mawiać św. Tomasz z Akwinu, cierpliwość zwykle bywa nagradzana.

Warto też zauważyć, że trzykrotnie – podczas ośmioletniej przygody z EarthKAMem  – nasze zdjęcia były zdjęciami flagowymi poszczególnych Misji, które zarządzający programem eksponowali w mediach społecznościowych (zachodnie wybrzeże Australii, wygasły wulkan w Czadzie, wybrzeże Nowej Zelandii).

Od pierwszych Misji zastanawialiśmy się, jak nazwać niesłabnącą fascynację tym, czym jest fotografowanie Ziemi z orbity. Wydaje się, iż to wszystko realizuje się poza racjonalnością – nie daje się jej pojąć, jest czymś nieuchwytnym. Można ją wyrazić terminem numinosum wprowadzonym przez Rudolfa Otta, niemieckiego filozofa, teologa i religioznawcę. Numinosum to pewien stan psychiczny, rodzaj niepojmowalnego objawienia człowieka, który doznaje uczucia szczególnej zależności od czegoś niepomiernie większego od siebie, doświadcza potęgi, nieopisanej mocy, zniewalającej tajemnicy i fascynacji. W naszym przypadku fascynacji niepojętym pięknem, także tym, że z orbity nie widać granic, a utrwalone na fotografiach obrazy wydają się być namalowane pędzlem Wielkiego Artysty, Ziemia zaś spokojnym, drogocennym klejnotem zawieszonym w bezmiarze Kosmosu. 

-------------------------------------------

Źródła internetowe:

1. Portal Programu EarthKAM – https://www.earthkam.org/home

2. Serwisie Nauka w Polsce PAP – https://scienceinpoland.pap.pl/aktualnosci/news%2C394973%2Czdjecia-z-pokladu-miedzynarodowej-stacji-kosmicznej-na-zyczenie-uczniow.html Stro

3. Strona internetowa traktująca o udziale Szkolnego Koła Astronomicznego PULSAR w projekcie EarthKAM (cztery pierwsze misje) - https://pulsar.2lo.wlodawa.pl/earthcam/index.html 

4. Videorelacja z wernisażu wystawy – ‘Ziemia z Kosmosu’ – https://www.youtube.com/watch?v=wSZ9N5o5qKQ

5. 05.11.2016 KALEJDOSKOP REGIONALNY Reportaż Czesławy Borowik „Kropka bladego światła” –  https://radio.lublin.pl/2016/11/05-11-2016-kalejdoskop-regionalny-reportaz-czeslawy-borowik-kropka-bladego-swiatla/

6. Tygodnik Echo Katolickie [Wydanie 45/2016 (1114)] artykuł pt. Ziemia z Kosmosu – Wystawa w „Galerii na Parterze” – https://echokatolickie.pl/numer/45-2016-1114/

7. Magazyn Lubelski LAJF  – komunikat o wystawie pt. NASA we Włodawie –https://lajf.info/nasa-we-wlodawie/

8. Miesięcznik Politechniki Krakowskiej – Nasza Politechnika (Nr 12 (172) grudzień 2017); artykuły opisujące zarówno wernisaż, jak i wystawę – https://issuu.com/naszapolitechnika/docs/np-2017-12

9. FOTON jesień 2017, komunikat  – Wystawa „Ziemia z Kosmosu” na Politechnice Krakowskiej – http://www.foton.if.uj.edu.pl/documents/12579485/138700329/FOTON_138_calosc.pdf/ff033a7d-7be5-43d7-aeb9-58e906c9c99e

10. Informacja o wystawie w numerze 10. Magazynu REGION+ z grudnia 2018 roku –  https://rpo.lubelskie.pl/site/assets/files/156717/10-2018.pdf

11. Wirtualna wersja wystawy „Ziemia z Kosmosu” – https://www.flipsnack.com/earthkam/ziemia-z-kosmosu-wirtualna-wystawa-dtk51th6rh.html?fbclid=IwAR0QAg3RFSvKqeIk42_mNcku4jgZvQ0B0qGtdUwG6aJ4eVzAcrjLCjdV-NI

12. EarthKAM 2017: Fotografie Lubelszczyzny – https://pulsar.2lo.wlodawa.pl/earthkam-2017-fotografie-lubelszczyzny/ 

13. Wirtualna wersja wystawy „Kosmiczna podróż dookoła Ziemi” – https://padlet.com/trociuk/kosmiczna-podr-dooko-a-ziemi-rbavrvn818enr2h6